İsrail ve İran'ın hava saldırıları düzenlemesiyle petrol yüzde 7 yükseldi
İsrail ve İran arasında Cuma günü başlayan karşılıklı hava saldırıları, sadece bölgede değil, küresel finans merkezlerinde de bir şok dalgası yarattı. Savaşın fitilinin ateşlendiği algısı, petrol piyasalarında 2022'deki Ukrayna işgalinden bu yana en büyük tek günlük depremi tetikledi ve fiyatları adeta alev topuna çevirdi.
Yatırımcıların, Orta Doğu'nun can damarı olan petrol arzının her an kesilebileceği korkusuyla yaptığı panik alımları, piyasaları benzeri görülmemiş bir hareketliliğe itti. Gün içinde %14'ü aşan akıl almaz yükselişler, piyasalar kapandığında yerini %7'lik devasa bir kazanıma bıraktı.
Fiyatlardaki Tsunami: Paniğin Bilançosu
Piyasalardaki korkunun finansal faturası rakamlara şöyle yansıdı:
- Brent Petrol (Küresel Nabız): Varil başına 78,50 dolara kadar fırlayarak psikolojik eşikleri yıkan Brent, günü %7,02'lik bir sıçramayla 74,23 dolardan kapattı. Bu, son beş ayın en yüksek seviyesiydi.
- WTI Petrol (ABD Göstergesi): Atlantik'in diğer yakasında da fırtına aynıydı. WTI, günü %7,62'lik olağanüstü bir artışla 72,98 dolardan noktaladı.
Stratejik Satranç ve Tek Bir Boğazın Kaderi
Bu sert paniğin ardında, tek bir coğrafi dar boğazda düğümlenen devasa bir risk yatıyor: Hürmüz Boğazı. Bu boğaz, dünya petrol ticaretinin şah damarıdır. Küresel tüketimin yaklaşık beşte biri, yani günde 19 milyon varile yakın petrol, bu dar kanaldan dünyaya pompalanır. Suudi Arabistan, Irak ve İran gibi devlerin ihracatı bu geçide bağımlıdır. Çatışmanın bu noktaya sıçraması, küresel bir enerji krizini tetiklemek için yeterlidir.
Analistlere göre İsrail'in saldırıları, şimdilik İran'ın enerji altyapısını bilinçli olarak ıskaladı. Ancak nükleer tesisler ve askeri komutanlar gibi stratejik hedeflerin vurulması, gerilimin bir sonraki aşamasının "enerjiye karşı enerji" mantığıyla işleyebileceği korkusunu doğurdu. Yani bir tarafın petrol altyapısına yapılacak bir saldırı, kaçınılmaz olarak diğerinin misillemesini getirecektir.
Çatışmanın Fren Mekanizmaları
Tüm bu karamsar tabloya rağmen, topyekûn bir felaketi önleyebilecek dengeleyici unsurlar da mevcut.
- OPEC+'nın Güvencesi: OPEC ve Rusya liderliğindeki müttefikleri, İran'ın üretimini karşılayabilecek bir yedek kapasiteye sahip. Bu, olası bir kesintinin etkisini sınırlayabilecek en önemli koz.
- İran'ın Kendi Çıkarları: JP Morgan gibi kurumlar, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatmasının "kendi ayağına sıkmak" olacağını vurguluyor. Böyle bir hamle, deniz ticaretine bağımlı olan İran ekonomisini çökertir ve en büyük müşterisi Çin'i karşısına almasına neden olur.
