- Haberler
- Ekonomi
- Kiralardaki Artış Aile Bütçelerini Sarsıyor: Gıda Harcamaları Üçüncü Sıraya Geriledi
Kiralardaki Artış Aile Bütçelerini Sarsıyor: Gıda Harcamaları Üçüncü Sıraya Geriledi
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2024 yılı Hanehalkı Bütçe Araştırması sonuçlarına göre, ailelerin tüketim harcamaları içinde 'konut ve kira' açık ara en büyük payı almaya başladı. Artan kira fiyatlarının etkisiyle birçok hane, özellikle alt gelir gruplarında gıda harcamalarını kısmak zorunda kaldı. Ulaştırma ikinci sıradaki yerini korurken, gıda harcamaları üçüncü sıraya geriledi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılı Hanehalkı Bütçe Araştırması sonuçlarına göre, ailelerin tüketim harcamaları içinde “konut ve kira” açık ara en büyük payı almaya başladı. Artan kira fiyatlarının etkisiyle birçok hane, özellikle alt gelir gruplarında gıda harcamalarını kısmak zorunda kaldı. Ulaştırma ikinci sıradaki yerini korurken, gıda harcamaları üçüncü sıraya geriledi.
Kira ve Ulaştırma İlk İki Sırada
2024 verilerine göre hanehalklarının toplam tüketim harcamalarında konut ve kira yüzde 26 ile ilk sırada yer aldı. Bu oran 2022’de yüzde 22,4, 2023’te ise yüzde 23,9 idi. İkinci sırada yer alan ulaştırmanın payı ise yüzde 23,6 olarak kaydedildi. Gıda ve alkolsüz içeceklere ayrılan pay ise yüzde 18,1’e gerileyerek üçüncü sıraya düştü.
Harcamalar Enflasyonun Üzerinde Arttı
TÜİK verilerine göre, 2024’te hanehalkı başına ortalama aylık tüketim harcaması 45 bin 344 TL’ye, fert başına harcama ise 23 bin 558 TL’ye yükseldi. Bu artış, bir önceki yıla göre sırasıyla yüzde 86 ve yüzde 88,2’ye ulaştı ve enflasyonun üzerinde gerçekleşti.
Yoksul Kesim Kira ve Gıdaya Çalışıyor
En yoksul yüzde 20’lik kesim, bütçesinin yüzde 38,4’ünü konut ve kiraya, yüzde 33,7’sini ise gıdaya harcıyor. Bu iki kalem toplam harcamalarının yüzde 72,1’ini oluşturuyor. Ulaştırmaya ayrılan pay ise yüzde 5,2’de kalıyor. Buna karşın, en varlıklı yüzde 20’lik kesimde ulaştırma harcamaları yüzde 34,5 ile ilk sırada. Bu kesimde konut ve kiranın payı yüzde 18,1, gıdanın payı ise sadece yüzde 11.
Gelir Dağılımındaki Uçurum Derinleşiyor
2024 verileri, gelir dağılımındaki eşitsizliği de gözler önüne serdi. En zengin yüzde 20’lik kesim, toplam tüketim harcamalarının yüzde 47,7’sini yaparken, en yoksul yüzde 20’lik kesimin payı yüzde 5,6’da kaldı. En zenginler, ulaştırma, eğitim, eğlence, sağlık ve lokanta gibi harcama kalemlerinde ülke genelindeki toplam harcamaların önemli kısmını üstlenirken, düşük gelirli kesim bu alanlarda sınırlı harcama yapabildi.
Ücretli Kesim Kiraya, Zenginler Eğitime Harcıyor
Ücretli, maaşlı hanelerde konut ve kiraya ayrılan pay yüzde 24’e çıkarken, müteşebbis gelirli hanelerde bu oran yüzde 21,6 olarak gerçekleşti. En varlıklı haneler ise toplam eğitim harcamalarının dörtte üçünü, sağlık harcamalarının yarıdan fazlasını ve eğlence-kültür harcamalarının üçte ikisini gerçekleştirdi.
Gıda İsrafı Gelirle Artıyor
Gelir düzeyi arttıkça gıda israfının da arttığı gözlendi. En fazla israf edilen gıda grubu yüzde 40,1 ile taze meyve ve sebze olurken, bunu yüzde 32 ile ekmek ve yüzde 14,3 ile süt ürünleri takip etti.
Ekonomist Naki Bakır: "Alt gelir grubu ayakta kalma savaşı veriyor"
Ekonomi yazarı Naki Bakır, söz konusu verileri değerlendirerek, “Alt gelir grupları neredeyse tüm bütçesini hayatta kalma giderlerine yani kira ve gıdaya ayırmak zorunda kalıyor. Diğer kalemlere ayıracak kaynakları yok. Bu durum, toplumda gelir dağılımı bozukluğunu ve sosyal refahın dengesizliğini açıkça ortaya koyuyor” dedi.
Giderek derinleşen gelir uçurumu, Türkiye’de sosyal adalet ve yaşam kalitesi tartışmalarını yeniden gündeme taşıyor.
Bakmadan Geçme
