Konya Basının Bir Buçuk Asrı Aşan Yolculuğu

Konya, Anadolu'da basın tarihinin en köklü merkezlerinden biri olarak 155 yıllık zengin bir geçmişe sahip. 1870'te bir vilayet matbaasında başlayan bu serüven, 1 Ağustos 2025 itibarıyla tam 155 yılı geride bıraktı. Bu yolculuk, sadece haberleri duyurmakla kalmayıp, aynı zamanda şehrin toplumsal hafızasını da kayıt altına alarak benzersiz bir değer taşıyor.

BASINDA İLK ADIMLAR: VİLAYET GAZETESİ VE RESMİ YAYINLAR

Konya yerel basınının temeli, 1867'de dönemin valisi Burdurlu Ahmet Tevfik Paşa'nın girişimiyle kurulan Konya Vilayet Matbaası ile atıldı. Başlangıçta taş baskı makineleriyle çalışsa da, kısa sürede modern tipografik makineler ve farklı alfabelere uygun harflerle donatıldı. Bu matbaada basılan ilk yerel gazete, adını şehirden alan Konya oldu. 16 Kasım 1870'te haftalık olarak yayımlanan bu gazete, dört sayfadan oluşuyordu: İki sayfası Türkçe, diğer iki sayfası ise Yunan alfabesiyle yazılan Türkçe (Karamanlıca) metinler içeriyordu. Tamamen resmî bir yayın olan bu gazete, 1932 yılına kadar tam 62 yıl boyunca kesintisiz olarak yayımlandı.

MEŞRUTİYET DÖNEMİNE ÖZEL BASIN

1908'de ilan edilen II. Meşrutiyet, Konya'da özel gazeteciliğin önünü açtı. Bu dönemde Anadolu, Hakem, Şems ve Babalık gibi ilk özel Türkçe gazeteler yayın hayatına başladı. Ancak, bu gazeteler genellikle heyecanlı başlangıçlar yapsa da, altyapı yetersizliği ve sermaye eksikliği gibi zorluklar nedeniyle uzun ömürlü olamadı. 1928'deki Harf İnkılabı ise hem okur sayısını azalttı hem de yeni harflerle baskı yapabilecek harf eksikliğini beraberinde getirdi.

MİLLİ MÜCADELE VE TEK PARTİ YILLARINDA KONYA GAZETELERİ

Milli Mücadele yıllarında Konya basını, ulusal birlik ve beraberlik mesajlarının yayılmasında kritik bir rol oynadı. Babalık ve 1919'da Afyon'dan Konya'ya taşınan Öğüt Gazetesi gibi yayınlar, halkın moralini yükseltmek için büyük çaba gösterdi.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında, Harf İnkılabı'nın getirdiği zorluklar ve tek parti yönetiminin etkisiyle yayın sayısı azaldı. Ancak bu dönemde Duygu, Yeni Anadolu ve adını bizzat Atatürk'ün verdiği CHP yayın organı olan Ekekon gibi önemli gazeteler okurla buluşmaya devam etti.

DEMOKRATİKLEŞME DÖNEMİNDE KURUMSALLAŞAN GAZETELER

1950'li yıllarda çok partili hayata geçiş, Konya basınına yeni bir dinamizm getirdi. Bu dönemde, 28 Ağustos 1950'den bu yana aynı aile tarafından yönetilen Yeni Meram'ın yanı sıra, Öğüt ve Gürses gibi gazeteler de yayımlanmaya başladı. 1949'da yayına başlayan Yeni Konya ise 1966'daki birleşmelerle bugünkü güçlü yapısına ulaştı.

1960 sonrasında ise basın daha da kurumsallaştı. 1969'da kurulan Türkiye'de Yarın, 1991'de adını Merhaba olarak değiştirerek günümüze ulaştı. Benzer şekilde, Konya'nın Sesi gazetesi de zamanla Anadolu'da Bugün adını alarak yayın hayatını sürdürdü. Son 50 yılda Konya Postası, Hakimiyet, Konya Yenigün ve Memleket gibi pek çok gazete daha okurlarla buluştu.

KONYA'DAKİ BU MİZAH DERGİLERİNİ BİLİYOR MUYDUNUZ?

Konya basını, ciddi haberlerin yanı sıra mizah ve özel yayınlara da ev sahipliği yaptı. Musakka, Pilav, Etli Ekmek gibi mizah gazeteleri, özel günlerde dağıtılarak neşeli ve eleştirel bir soluk getirdi.

Dergicilik geleneği ise II. Meşrutiyet döneminde Barika ve Ufk-ı Ati ile başladı. Cumhuriyet döneminde Yeni Fikir, Resimli Zaman gibi dergilerle devam etti. Günümüzde de edebiyat, sağlık, tarih ve akademik alanda pek çok dergi yayımlanmaya devam ediyor.

KONYA'DA GAZETELERİN BİRLEŞMESİ

Konya'da 11 gazete sahibi tek bir çatı altında yayın hayatına devam edecek. Kurulan şirket bünyesinde, "Konya Demeç", "Konya Sürmanteş" ve "Gazete Konya" adlarıyla üç yeni gazete yayın hayatına başladı. 1 Ağustos 2025 itibarıyla günlük olarak yayımlanan gazetelerin sayısı geçmişe göre azaldı. Merhaba, Yeni Konya ve Anadolu'da Bugün gazeteleri günlük olarak basılmaya devam ederken, diğerleri ya haftalık ya da dijital platformlarda okurlarla buluşuyor. 155 yıllık bu yolculuk, Konya'nın sadece bir şehir değil, aynı zamanda canlı bir tarihe sahip olduğunu gösteriyor.