Konya Havzası'nda tehlikeli süreç: Çökme ve yarıklar artıyor!

Konya Kapalı Havzası’nda kuraklık, iklim değişikliği ve yer altı sularının bilinçsiz kullanımı, yalnızca obruk oluşumlarını değil; yüzey yarıkları ve düşey çökmeleri de beraberinde getiriyor. Uydu verileriyle yapılan ölçümler, bazı bölgelerde her yıl 10 santimetreye varan çökmelerin yaşandığını ortaya koyuyor.

Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan, Konya Havzası’nın jeolojik yapısı gereği aktif bir çökme süreci içerisinde olduğunu belirterek, sürecin yakından takip edildiğini ifade etti.

“HAVZAMIZ ÇÖKMEYE DEVAM EDİYOR”

Jeoloji Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Şükrü Arslan, Konya Kapalı Havzası’ndaki durumun uydu verileriyle izlendiğini belirterek şu değerlendirmede bulundu:

''Uydu verileriyle, Konya Kapalı Havzası da Türkiye'de takip ediliyor. Bu uydu verilerinden kıyaslama yöntemiyle yapılan ölçümlerde, özellikle Konya Kapalı Havzası'nda bazı bölgelerde her yıl 10 santimetreye ulaşan çökmeler söz konusu. Havza, bir çöküntü havzası olup genel itibarıyla hala aktif bir çökmeden bahsedebiliriz. Havzamız çökmeye devam ediyor”

TEKTONİK YAPI VE YER ALTI SUYU ÇEKİLMESİ ÇÖKMEYİ HIZLANDIRIYOR

Konya’da yer altı su seviyesinin her geçen yıl daha da düşmesi, ovanın birçok noktasında yüzey bozulmalarını artırıyor. Obrukların yanı sıra yüzey yarıkları ve düşey çökmeler de giderek daha görünür hale geliyor. Arslan, bu sürecin yalnızca iklim koşullarıyla değil, tektonik hareketlerle de bağlantılı olduğunu vurguladı:

''Türkiye genelinde baktığımız zaman tektonik açıdan, güneyinde Arap levhasının sıkıştırdığı, ortada bulunduğumuz bölge Anadolu levhası, kuzeyinde de Avrasya levhasının sıkıştırdığı, arada kalmış bir levha olarak bulunuyoruz. Bunun haricinde Anadolu levhasında oluşan Konya Havzası'ndaki genişleme ve yer altı suyunun çekilmesine bağlı olarak çökmeler devam ediyor. Bu durumun uydu verilerine göre bazı bölgelerde yıllık ortalama 10 santimetreye ulaştığını gözlemleyebiliyoruz.”

OBRUKLARIN YANI SIRA YÜZEY YARIKLARI DA ARTIYOR

Yer altı suyunun aşırı çekilmesiyle birlikte sadece obrukların değil, yüzey yarıklarının da oluştuğunu belirten Arslan, bu durumun fay hatları boyunca belirginleştiğini söyledi:

''Hem bu havzanın çökmesi, hala aktif olan bu hareketlilik, genişlemeler, hem de yer altı suyundaki aşırı tüketim ve sonucunda statik seviyenin aşağılara çekilmesi, Konya Kapalı Havzası'nda bize obruk olarak yansıyor. Obruğun yanında bir de yüzey yarıkları var. Aslında son günlerde çokça gündeme geliyor. Yer altı suyunun çekilmesi, aşırı kuraklıktan dolayı aktif ya da pasif enerjini kaybetmiş fay hatlarını oluşturan birbirinden farklı seviyelerde litolojiye sahip blokları oluşturan kil minerallerinin hacimlerindeki küçülme ve büzüşme farklı seviyelerde seyretmektedir. Buna bağlı olarak da fay hattı boyunca yarıklar gün yüzüne çıkıyor ve bu yarılmalar arasında bu bloklar zaman içerisinde kademe diye adlandırdığımız merdiven şeklinde basamaklar oluşuyor”

YÜZEY YARIKLARI SANAYİ BÖLGELERİNE KADAR ULAŞTI

Yüzey yarıklarının artık yalnızca kırsal alanlarda değil, şehir merkezlerinde de görülmeye başlandığını dile getiren Arslan, özellikle sanayi bölgelerinde ciddi riskler oluştuğuna dikkat çekti:

“Öncesinde meralarda ve daha kırsal kesimlerde yaygın olarak görüyorduk. Son yıllarda Konya merkez ilçeleri de dahil birçok yerde yaygınlaşmaya başladı. Bu yarıkların oluşumu da yerleşim yerlerini veya yapılara ciddi hasar ve zarar verebiliyor. Bununla ilgili olarak son zamanlarda sanayi bölgelerinde özellikle birkaç fabrikanın zarar gördüğü, Karatay ilçesinde farklı bölgelerde yarılmaların olduğu, üzerindeki yapılarda da statik dengesizlik oluşturduğunu gözlemledik.”