Konya'nın en gizemli ziyaretgahlarından biri: Tavus Baba Türbesi'nin sırrı halen çözülmedi

Konya, Mevlâna’dan tarihi camilere, hanlardan zaviye kalıntılarına kadar pek çok kültürel durağa ev sahipliği yapıyor. Kentin gezilecek yerleri arasında ise yıllardır halkın ilgisini çeken, gizemi ve efsaneleriyle öne çıkan bir mekân var: Tavus Baba Türbesi. Hem ziyaretçilerin hem de araştırmacıların dikkatini çeken bu türbenin geçmişi, hâlâ tam anlamıyla aydınlatılamamış durumda.

ŞEYH Mİ, KADIN ERMİŞ Mİ? KİM OLDUĞU HALA BİLİNMİYOR

Tavus Baba’nın kimliği konusunda tarihçiler arasında ortak bir görüş bulunmuyor. Araştırmacı İbrahim Hakkı Konyalı, Meram’daki Hatamu Dede Zaviyesi’nin bugün Tavus Baba Türbesi’nin yanında olduğu tahminini paylaşarak, burada yatan kişinin muhtemelen zaviye şeyhlerinden biri olduğunu belirtiyor. Ancak isim verilmediği için bu bilgi netlik kazanmıyor.
Buna karşılık, Mesut Koman ve Mehmet Önder gibi Konya tarihi üzerine çalışan isimler, türbede yatan kişinin “Şeyh Tavus Mehmet” olabileceğini ifade ediyor.

HİNDİSTAN’DAN KONYA’YA UZANAN BİR HİKAYE

Diğer bir rivayete göre Tavus Baba’nın asıl adı Mehmet ve kendisi Hindistan kökenli bir sûfi derviş. Anadolu Selçuklu Sultanları Rükneddin Süleyman ve Alaeddin Keykubat döneminde yaşadığı, dönemin kültürel ve tasavvufi atmosferinden etkilenerek Konya’ya yerleştiği anlatılıyor. Doğum ve vefat tarihi ise bilinmiyor.

MEVLANA DÖNEMİNDEN GELEN EFSANE: TAVUS TÜYLERİNE DÖNÜŞEN DERVİŞ

Türbeyle ilgili en dikkat çekici menkıbelerden biri Mevlâna dönemine dayanıyor. Rivayete göre, uzak diyarlardan Konya’ya gelen bir kadın âşık, bugünkü türbenin yerindeki bir kulübeye yerleşiyor. Her gece rebab sesleriyle Meram tepelerini dolduran bu kişi, bir gece sessizliğe bürünüyor. Mevlâna’nın müridleri kulübeye baktıklarında ise sadece bir yığın tavus tüyü buluyorlar. Kim olduğu anlaşılamayan bu kişinin anısına Mevlâna’nın türbe yapılmasını istediği anlatılıyor.

BEKTAŞİ, AHİ VE MEVLEVİ ETKİLERİ BİR ARADA

Yabancı araştırmacılardan Gordelevski ise Tavus Baba’nın bir kadın ermiş olduğunu, öldükten sonra Bektaşiler tarafından “Tavus Baba” olarak anıldığını ileri sürüyor. Zamanla Mevlevîlerin güçlenmesiyle Bektaşilerin bölgeden çekildiği biliniyor. O dönemlerde Meram ve çevresinde Bektaşi ve Ahi topluluklarına ait toprakların bulunduğu da kaynaklarda geçiyor.

TARİHİ YAPI ZAMAN İÇİNDE DEFALARCA ONARILDI

Tavus Baba Türbesi, yüzyıllar boyunca çeşitli dönemlerde yenileme çalışmaları geçirdi. Karamanoğlu II. Mehmet Bey zamanında türbenin doğusuna büyük bir mescit ve Darü’l-Hufaz inşa edildi. Zaviyeden günümüze bir iz kalmasa da mescit hâlen ayakta. Türbenin kendisi ise 1905’te Postnişin Abdülvahid Çelebi, 1958’de ise hayırsever bir Konya sakini tarafından restore edildi.