Tarihi Şeker Füruş Camisi!

Her hafta Cuma namazını mümkun olduğu müddetce arkadaşlarla tarihi camilerde kılıp, o cami hakkında araştırma yapıyoruz. 

Bu hafta da Selçuklu'lardan kalma Şeker Füruş Mescidinde cuma namazını kıldık.

*  Şeker Furuş'un Esas adı Hasan’dır. Şaban adında bir zatın oğlu olduğunu, Şekerfuruş Mesciti’nin Konya Mevlâna Müzesi’nde muhafaza edilen kitabesinden öğreniyoruz

Şekercilik yaptığı için Şeker Furuş adıyla anılmıştır. Zamanın büyük velilerinden ergin ve olgun bir kişidir. Açıktan keramet sahibi evliyalardandır.

Tuzu şeker yapmak gibi kerametlerinden bahsedilir. Hoca Fakih’in müritlerindendir.

*Hoca Ahmet fakîh ile ilgili diğer bir keramet de şöyle anlatılır:

“Şeker Furuş lakaplı bir tüccar vardı. 

Yüz kantar şeker yükü ile Hoca Fakîh Hankahı’nın önünden geçerken Hoca Ahmet ona yükünü sormuş ve o da ‘‘tuz’’ demişti. 
Hoca Fakîh de ‘‘ tuz olsun’’ deyince yükü ‘‘tuz’’ olmuştu. 

Şeker Furuş durumu gönül ehline haber verince onlar, ‘‘evliyanın nazarının kimya olduğunu’’ söylemişlerdi. 

Tüccar katarını aynı yerden geçirince bu sefer yükünün ‘‘nebat’’ olduğunu söylemiş, Hoca Fakîh de ‘‘nebat olsun’’ deyince yükü nebata değişmişti. 

Bunun üzerine tüccar bütün varını terkederek Hoca Fakîh'in hizmetine girmişti. 

Ancak bir çoklarının Hoca Fakîh’in yanına gelip bir müddet sonra hilafet alıp gittiğini görünce, kendisi de hilafet istemişti. 

Bunun üzerine Hoca Fakîh hiddetlenerek bunu edebe aykırı olduğunu, varıp kuyudan su çekmesini, bunun son hizmeti olacağını söylemişti.

Tüccar çok zorlanarak kuyudan su çekince kuyunun içinde kıymetli bir mücevher çıkmıştı. 

Durumu Hoca Fakîh’e haber verince o da ‘‘ nasibinin bu olduğunu’’ söylemişti.

Şeker Füruş Mescidi Kapısının üstünde talik ile şu üç satırlık kitabe mevcuttur:

اشبو مسجد شريف إمامي
.طرفندن تجديداً تعميرينه موفق اولنمشدر
إخوان وأرباب قلوبدن بانى ومعمرنى خير ايله ياد
.وكوزل دعا ايدلمه سي ايچين رجا اولنور

Kitabenin latinize edilmiş hali ise şöyledir:

İşbu Mescid-i Şerif imamı tarafından tecdiden tamirine muvaffak olunmuştur. 
İhvan ve erbab-ı kulubdan bâni ve muammirini hayır ile yad ve güzel duâ edilmesi için rica olunur. 
Sene 16 Şevval 1341/ 2 Haziran 1339.
Bu kitabenin iki tarafına birer mavi çini yerleştirilmiştir. 

Mabedin asıl kitabesi eski idâdi mektebindeki müzeye kaldırılmıştır. 

Şimdi Konya Müzesi’ndedir. 

0,47x0,45 metre ebadındaki bu taşta Selçuk Sülüsü ile şu beş satırlık Arapça kitabe okunmaktadır:

امر بعمارة هذه المسجد في ايام
الدولة السلطان المعظم آيقباذ
بن كيخسرو العبد الضعيف المحتاج الى
رحمة االله تعالى حسن بن شعبان
المعروف بشكر فروش بتاريخ غرة رجب سنه سبع عشر و سبعمايه

Kitabeye göre mescid H.617/M.1220 yılında Sultan I.Alâe’d-din İbn Keykûbâd İbn Keyhusrev zamanında Şeker Fürûş (Şekerci, Şeker Satan) şöhretini taşıyan Şaban Oğlu Hasan tarafından yaptırılmıştır.

Şeker Furuş hocası ve şeyhine bağlılığından dolayı türbesini Hoca Fakıh Külliyesi karşısına yaptırmış ve vefatında da buraya defnedilmiştir. Vefat tarihi tam bilinmese de miladi 1220 yılında vefat ettiği kesin gözü ile bakılır.

Mescidin eskiden çinilerle süslü olduğu kapısının üstündeki çini döküntülerinden anlaşılıyordu. 

Son tamir esnasında bu çiniler de kaybolmuştur. 

İçinde de çini kalmamıştır. 

Mabed, iyi muhafaza edilmesi lazım gelen güzel bir Selçuklu eseridir. 

Fatih Sultan Mehmed’in ve II.Bâyezîd’in Konya Evkafı’nı tespit eden heyetleri bu mescidi görmüşler ve Mescid-i Şeker Fürûş şeklinde Defterleri’ne yazmışlardır. 

Dikili taştaki bir tarla da bu mescidin vakfı olarak kaydedilmiştir. 

Ariferin Menkıbeleri’nde, Şeker Furuş Hanı’ndan bahsedilmesine rağmen, Şeker Furuş’tan bahsedilmemesi, Hoca Ahmet Fakih gibi onun da, Hazreti Mevlâna’nın olgun dönemlerinden çok önce vefat etmesine bağlanmaktadır. {M.Bina}

Kaynaklar:

https:konyaninalimvehocalari.konyacami.com/seker-furus/

Abideleri ve Kitabeleriyle Konya Tarihi, Dr.İbrahim Hakkı Konyalı, Sh.198.