Ermenek Hakkında Notlar
Mükremin Kızılca
Bir şehir, bir devletin idare edildiği merkez olursa o şehre başkent denir. Başkentin daha önce kullanılan: başşehir, payitaht ve dârulmülk gibi karşılıkları da vardır.
Ermenek merkezli bölge sırasıyla tarihte: Trachia Clicia, Taşlık Kilikya, Sengistan, Taş ili ve Taşeli olarak yazılır. Bu coğrafya, Anadolu’nun güneyinde Akdeniz bölgesinde son derece stratejik bir yurt köşesidir.
Bu bakımdan Ermenek, bir Roma komutanı Germanikus’tan gelen Germanikapolis / Germanik’in şehri, adıyla da bölgede yer alan onu aşkın antik kentlerin başında gelir.
Ermenek bölgesi birçok seyyahın uğrak yeridir, ayrıca sarp kayalıkları nedeniyle miladi 2. Yüz yıldan sonra, Roma zalim hükümdarlarından kaçan Hristiyan müminlerin de sığınağı olmuş mekândır.
Selçuklulara bağlı bir beylik olarak Karamanoğullarının ilk yerleştikleri yer olan Ermenek’e bu bakımdan başkent diyoruz. Eğer Ermenek yöresini Karamanoğullarının bu ilk döneminde bir Selçuklu eyaleti kabul edersek Ermenek eyalet başkenti olmaktadır.
Zira Karamanoğlu atası Nure Sofi Selçuklular tarafından Ermenek bölgesine 1225 yılında yerleştirildikten sonra 1255 yılına kadar Ermenek çevresinde birçok kaleler almış ve Selçuklular tarafından 1256 yılında beylik olarak tanınmıştır.
1256 ila 1263 yıları arasında ilk oğlu Karaman Bey Ermenek’te diğer beyliklerin kendisini sultan olarak gördüğü bir beylik kurmuştur. Ancak 1263 yılında Karaman beyin Moğollar veya Selçuklular tarafından öldürülmesinden sonra da Ermenek14. Yüz yılın ilk çeyreğinin sonuna kadar başkentliğini sürdürmüştür. Aşağıda verdiğim Mısırlı tarihçinin ifadeleri bunu teyit eder.
Ayrıca Ermenek, Karamanoğulları devletinin Osmanlılara iltihakı olan 1475 yılına kadar her halükarda Karamanoğullarının bir sığınağı halindedir.
Karamanoğullarının Ermenek’te iken yaptıkları fetihleri anlatan Şikari’yi abartılı bulup, İbn-i Bibi’nin: onlar yol kesen, soygun yapan, kömürcülükle geçinen bir güruhtu, demesini hiç atlamayanları şaşkınlıkla izliyoruz.
Oysa hayatında gördüğü olayları anlatan seyyah ve tarihçilerin kendilerine konaklama ve iaşe sağlayan devletlere yaranmak için neler söylediklerini çok iyi biliyoruz.
Kahire’den Görünen Ermenek
Mısırdan görünen Anadolu ve Anadolu’dan Mısıra görünen ilk topraklar Ermenek ve Alanya dolaylarıdır.
Mısır Memluk Türk devleti tarihçilerinden Arap asıllı Şehabettin İbni Fadlullah el-Ömeri m. 1300 yılında doğup 1349 yılında ölüyor. 27 ciltle tamamladığı “Mesalikü’l-ebsar fi memaliki’l-emsar” adlı eserini kaleme aldığı tarihi 1340 yılı kabul ettiğimizde Ermenek hala Mısırda Karamanoğlu’nun payitahtı olarak bilinmekte ve kitapta öyle yer almaktadır.
Bilindiği gibi Karamanoğulları daima Mumluklulara bağlılık bildirmiş ve Osmanlılarla da açıktan ve gizliden bir rekabet yürütmüştür. Bu hususta Mumluklular sürekli Karamanoğullarına destek vermiştir.
Bu 27 büyük ciltlik “Mesalikü’l-ebsar fi memaliki’l-emsar” adlı kitabın tamamını Allaha şükür masama koydum. İnşallah sizlerin manevi destekleriyle bu dev eserde yer alan başta Ermenek ve Karamanoğlu toprakları olmak üzere verilen değerli bilgileri zaman zaman sizlerle paylaşacağım.
Şimdi sözü yazara bırakıyor ve tam 700 yıl önceki memleketimizi karşı sahillerden bir tarafsız aydın tarihçi gözüyle görüşlerinize arz ediyorum.
Parantez içindeki notlar kitabın kendi dipnotlarıdır.
Ermenek İkinci Kuşağın 12. Bölgesi
Ermenek memleketinin sahibi Karamanoğlu’dur. Memleketin başkenti Ermenek’tir. Karamanoğlu’nun 14 şehri, 150 de kalesi vardır. Asker sayısı atlı 25 bin, yaya 50 bin olmak üzere 75 bine ulaşmaktadır.
En ünlü şehirleri: Larende: çok güzel bir şehirdir, (suyu bostanı çok olan Lerende’nin sultanı Karaman oğlu Bedreddindir. (İbn Batuta 196 Mucemü’l-ensab 236)
Alaiye şehri: Halk arasında Alanya olarak kullanılır. (Mısıra en yakın Anadolu şehri olan Alaiye şehirlerin en güzellerindendir, insanları iyidir, Hakimi: Karaman oğlu Yusuf’tur. (İbn Batuta 188) Buralar Ermeni beldelerinin güney doğusuna düşer. Kuzey tarafında ise Eşrefoğlu memleketi vardır. Alaiyeye en yakın Ermeni şehirleri: Tarsus ve Ezinedir.
Bu memleketler Akdeniz sahil şeridinde veya yakınında olup halklarının tanıtımını ayrıca anlatacağım.
Anadolu’daki Ermenek merkezli Karaman oğlu memleketleri sultanımız Mısırın sahibine bağlıdırlar. (Allah Mısır Memluk mülkünü ebedi kılsın) Memluk sultanı da onları sever ve gözetir.
Karamanoğullarının Ermenilerle ve komşuları diğer kefere ile olan cihatlarını, askerlerinin gece gündüz silahlı bir biçimde düşmanlara karşı koyuşlarını bütün yönleriyle bu kitapta yazıyorum.
Anadolu’ya Tatar (Moğol) istilası sırasında Selçukluların ve Karamanoğullarının ahvalini de Allah’ın izniyle izah edeceğim.
(Mesalikü’l-ebsar fi memaliki’l-emsar c 3, 5. bap, S. 255: Anadolu’daki Türk illeri, 16. bölüm: Ermenek Memleketi)
Talep eden akademisyen arkadaşlara bu 27 ciltlik dev eseri ücretsiz verebilirim.
