Adli Tatil (1. Bölüm)

I. ADLİ TATİL NEDİR?

Adli tatil, mahkemelerde görülen yargısal işlem, faaliyet ve duruşmaların kısmen durduğu döneme tekabül etmektedir. Bu noktada ifadelerin özenle seçilmesi ve itinayla kaleme alınması zaruret arz etmektedir. Zira adli tatil günlerinde, adliyeler kapalı olmayıp, aksine suç duyuruları alınmakta ve elbette dava dilekçeleri kabul edilmektedir. Aksi yöndeki algılarla düşünceler doğru olmayıp; adli tatil sürecinde kural olarak duruşma yapılmamakta, adli tatil sürecinde yargısal faaliyetler istinai haller dışında durmakta ve bu sürecin elbette sürelere de etkisi bulunmaktadır. Açıklanan hususların yanı sıra adli tatile ilişkin olarak hukuk yargılamaları, ceza yargılamaları ve idari yargı bakımından farklı kanunlarda önemli düzenlemeler mevcuttur.

II. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

A. Düzenlemenin Yeri

Adli tatil, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 102-104’de düzenleme alanı bulmaktadır.

B. Adli Tatil Ne Zaman Başlamakta ve Ne Zaman Sona Ermektedir?

HMK m. 102 uyarınca; adli tatil, her yıl yirmi temmuzda başlamakta ve otuz bir ağustosta sona ermektedir. Yeni adli yıl, bir eylülde başlamaktadır.

C. Adli Tatilde Görülen Dava ve İşler

HMK m. 103 gereği; ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi; her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler; nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları; hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar; ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri; iflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar; adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler; tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler; çekişmesiz yargı işleri; kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler, adli tatilde görülebilmektedir.
Ancak tarafların anlaşması hâlinde veya dava, bir tarafın yokluğunda görülmekte ise, hazır olan tarafın talebi üzerine, belirtilen iş ve davalara bakılması, adli tatilden sonraya bırakılabilmektedir.

Adli tatilde, belirtilenler dışında kalan ve adli tatile tabi olan dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya gönderilmesi işlemleri de yapılabilmektedir.

D. Adli Tatilde İstinaf ve Yargıtay İncelemeleri

Adli tatile ilişkin HMK m. 102-104 hükümleri, bölge adliye (istinaf) mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanmaktadır.

E. Adli Tatilin Sürelere Etkisi

Adli tatile tabi olan dava ve işlerde, 6100 sayılı HMK’nun tayin ettiği sürelerin bitişinin adli tatil sürecine rastlaması halinde; süreler, ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılmaktadır.