İş Sözleşmesi Ve Türleri!

I. İŞ SÖZLEŞMESİ 

A. İş Sözleşmesinin Tanımı 

İş sözleşmesi; işçi ile işveren arasında yapılan bir Özel Hukuk sözleşmesidir. İş sözleşmesi ile işçi, işverenin emir ve talimatları altında iş görme, işveren de yapılan iş karşılığında ücret ödeme borcunu üstlenmektedir. 

B. İş Sözleşmesinin Unsurları

Tanımından da anlaşıldığı üzere, iş sözleşmesinin unsurları; iş görme, ücret ve bağımlılık olarak karşımıza çıkmaktadır. Bağımlılık; iş görme borcunun, işverenin emir ve talimatları doğrultusunda ve işin gerekliliklerinin yanı sıra işverenin istek ve beklentilerinin de dikkate alınması suretiyle yerine getirilmesi anlamına gelmektedir. 

C. İş Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

İş sözleşmesi; adından da anlaşıldığı üzere, bir sözleşmedir. Sözleşmelerin ortak temel özelliği ve sözleşmeleri, tek taraflı hukuki işlemlerden ayıran unsuru, yapılan hukuki işlemin iki taraflı olmasıdır. İş sözleşmesi, bu sözleşme türleri arasında iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme türü olarak karşımıza çıkmakta ve aynı zamanda tam iki tarafa borç yüklemektedir. Tüm bu sayılanlar gerekli ise de, yeterli olmamaktadır. Zira iş sözleşmesinin tam iki tarafa borç yükleyen diğer sözleşmelerden ayırt edilebilmesi için iş sözleşmesinin özel unsurlarının (iş görme, ücret, bağımlılık) da bulunması gereklidir.

D. İş Sözleşmesinin Şekli

Kural olarak iş sözleşmesinin özel bir şekli bulunmamaktadır. Bu sebeple taraflarca, iş sözleşmesinin istenilen şekilde yapılması mümkündür. Ancak süresi, bir yıl ve daha fazla olan sözleşmelerin yazılı şekilde yapılması zorunluluk arz etmektedir. 

II. İŞ SÖZLEŞMESİNDE SÜREKLİ İŞ – SÜREKSİZ İŞ AYRIMI 

Bir iş sözleşmesine konu olan işin, sürekli iş mi yoksa süreksiz iş mi olduğu, taraflarca belirlenen bir durum olmayıp, doğrudan kanun koyucu tarafından yasal düzenlemeyle belirlenmektedir. Bu doğrultuda nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denilmektedir. Sürekli iş – süreksiz iş ayrımının önemi; kendisini, her iki iş türüne uygulanması gereken yasal mevzuat hükümlerindeki farklılıklarda göstermektedir.

III. İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ 

A. Genel Kural 

İş sözleşmesinin türleri bakımından kanunda tahdidi bir sayım bulunmamaktadır. Bu kapsamda taraflarca yasal sınırlamalara uygun olması kaydıyla, bir iş sözleşmesinin ihtiyaca uygun türde düzenlenmesi mümkün olmaktadır. 

B. 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Sayılanlar 

İş sözleşmeleri; süre bakımından belirli veya belirsiz süreli olarak yapılabilmekte ve çalışma biçimleri bakımından tam süreli, kısmî süreli, deneme süreli veya diğer türde oluşturulabilmektedir.

1. Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi

a. Belirli Süreli İş Sözleşmesi

İş sözleşmesinin, işçi ile işveren arasında, belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması ya da belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullar altında, belirli bir süreye bağlı olarak ve yazılı şekilde yapılması durumunda; bu sözleşme, belirli süreli iş sözleşmesi olmaktadır.

b. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi

Belirsiz süreli iş sözleşmesi, karşımıza iki şekilde çıkmaktadır. Bunlardan ilki, iş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmaması halidir ki; taraflar arasındaki iş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı durumlarda bu sözleşme, belirsiz süreli iş sözleşmesi sayılmaktadır. Bir diğeri ise; iş sözleşmesinin, belirli süreli olarak yapılmak istenmesine rağmen belirli süreli iş sözleşmesinin şartlarının oluşmamasıdır.

2. Kısmî Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi

a. Kısmî Süreli İş Sözleşmesi

Kısmî süreli iş sözleşmesi; işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda karşımıza çıkmaktadır. Part time çalışmalar, buna örnektir.

b. Tam Süreli İş Sözleşmesi

Tam süreli iş sözleşmesi için kanunda yapılan herhangi bir tanımlama bulunmamaktadır. Bu sebeple haftalık kırk beş saatlik çalışma süresinin belirlendiği veya belirlenen sürenin bu süreden önemli ölçüde az olduğu ve yaklaşık olarak haftalık çalışma süresi civarında bulunduğu hallerde, taraflar arasında tam süreli iş sözleşmesi kurulmuş olmaktadır. 

3. Çağrı Üzerine Çalışmaya ve Uzaktan Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi

a. Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi 

Taraflar arasında yapılan yazılı sözleşme ile, iş görme ediminin, işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde yerine getirilmesinin kararlaştırıldığı hallerde, bu iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmî süreli iş sözleşmesi olmaktadır. Görüldüğü üzere; bu hallerde işçi tam süreli olarak çalışmamakta, yalnızca çağrılması halinde çalışmakta ve bu çalışma, kısmî süreli iş sözleşmesi kapsamında bulunmaktadır.

b. Uzaktan Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi

Uzaktan çalışma; gelişen teknoloji ve internet satışları sonucunda özellikle birden çok il, ilçe veya ülkede satış ya da hizmet ifasında bulunan iş yerleri veya şirketlerde karşımıza çıkmaktadır. Elbette uzaktan çalışmayla tanışmada ve tanışan sektörler bakımından sayının artışında pandemi sürecinin de büyük etkisi bulunmaktadır. Çağrı merkezlerinde çalışanların çoğu, buna örnek teşkil etmektedir.

4. Deneme Süreli İş Sözleşmesi

Deneme süreli iş sözleşmesi; taraflarca, iş sözleşmesine en başından bir deneme kaydı konulması suretiyle iş ilişkisine uyum sağlanıp sağlanmadığının, alışma sürecinde ilerleme olup olmadığının ve sözleşmenin devam ettirilmek istenip istenmediğinin belirlenen süreçte görülmesi amacıyla yapılan sözleşme türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple taraflarca deneme süresi içinde iş sözleşmesinin bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız olarak feshedebilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklı olmaktadır.

5. Takım Sözleşmesi ile Oluşturulan İş Sözleşmeleri

Takım sözleşmesi; birden çok işçinin meydana getirdiği bir takımı temsilen bu işçilerden birinin, takım kılavuzu sıfatıyla işverenle yaptığı sözleşme olarak karşımıza çıkmaktadır. Takım sözleşmesinde isimleri yazılı işçilerden her birinin işe başlamasıyla, o işçi ile işveren arasında takım sözleşmesinde belirlenen şartlarla bir iş sözleşmesi yapılmış sayılmaktadır.

IV. 1 MAYIS EMEK VE DAYANIŞMA GÜNÜ KUTLAMAMIZ VE EMEKÇİLERİMİZE SESLENİŞİMİZ

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nün anlam ve önemine binaen işçi ve işveren ilişkisini konu alan iş sözleşmesi ile türlerini incelemeyi uygun bulduğumuz bu özel günde; öncelikle mücadelenin ve çalışmanın önemini ve kıymetini yakından bildiğimizi ve tanıdığımızı belirtmek ve emeğin, alın terinin, mücadelenin değerinin ve kıymetinin paha biçilemez olduğunun bilinciyle hareket ettiğimizi ifade etmek istiyoruz. Bu vesileyle beden ve/veya beyin gücü ile hareket eden ve emeğiyle, alın teriyle, özverisiyle, üstün çalışmasıyla iş yaşamına ve ticari hayata doğrudan imzasını atan, katkılar sunan ve ortaya, olağanüstü eserler ile işler çıkartan tüm işçilerimizin ve emekçilerimizin, 1 Mayıs İşçi Bayramı’nı yürekten kutluyor ve bugüne özel yazımızı, iş hayatında emeği geçen, bireysel, toplumsal ve ülkesel çalışmaya katkısı bulunan ve harikalar yaratan tüm değerlerimize armağan ediyoruz.

1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMIMIZ KUTLU OLSUN..

(İŞBU YAZI; 1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI’NA ÖZEL KALEME ALINAN HUKUKİ METİN OLUP;

TÜM EMEKÇİLERİMİZE VE DEĞERLERİMİZE ARMAĞAN EDİLMEKTEDİR.)