Anız yakmak dinen caiz değildir?
Mehmet Kaçar
Anız yakılması durumunda; “2872 sayılı Çevre Kanununun 20. Maddesinin (Değişik: 26/04/2006- 5491/14 md.) (I) Bu kanunun ek 1 inci maddesinin (c) bendine aykırı olarak anız yakanlar her dekar için 20 Türk lirası (386,79) idari para cezası verilir. Şeklinde bir cezayı müeyyede vardır.
Anız yakmak dinen caiz olur mu? Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun verdiği fetvada da anız yakılmasından ötürü meydana gelen ölümlerin, bu canlıların ölümüne sebep olduğundan dinen anız yakmak haram sayılmıştır. Bu fetva 25 Haziran 2024 tarihli bir fetvadır.
Anız yakmak olumlu mu? Anızın yakılması, toprakta sadece erozyonu artırıcı bir etkiye neden olmamakta, buna bağlı olarak toprağın nem ve sıcaklık dengesini de etkilemektedir. Toprak üzerinde anız bırakılan toprak işleme yöntemlerinde toprak profilindeki ısıl denge daha fazla korunmaktadır.
Anız yakılması hangi döngüye zarar verir?
1-Anızın yakılması ile topraktaki organik madde yakılarak yok edilmektedir. Bu durum toprakları daha verimsiz ve erozyona daha hassas duruma getirmektedir.
2-Sap ve Anızın yakılması ile bitki büyümesini teşvik edici karbon (C) ve azotun (N) kaybı da artmaktadır.
Anız yakmanın amacı nedir? Hasat sonrası ekonomik değeri olmayan bitki saplarını (anız) masrafsız bir şekilde yok etmek için anız yakılmaktadır. Ancak anız yakmak, toprağın yapısını bozarak içindeki canlıları yok etmekte ve toprağı besleyen, topraktaki doğal ortamı dengeleyen canlıları yok etmektedir.
Anız yakmak toprağa faydalı mı? Anız denilen bitki artıkları organik maddedir. Toprağa karıştırıldığında toprakta ayrışarak, “humuz” adı verilen ve toprağın verim gücünü artıran maddeyi meydana getirir. Ayrışma sırasında, anızın yapısında bulunan, bitkiye yarayışlı bitki besin maddeleri toprağa geçerek toprağın verim gücünü artırır.
Pirinç tarlaları neden yakılır? Her yıl ekim ve ocak ayları arasında, üretilen 8,5 milyon ton pirinç artığının en az 3,6 ila 5 milyon tonu buğday ekimi için tarlaları temizlemek amacıyla yakılır. Anız yakmak, tarlaları sonraki ekim sezonlarına hazırlanmanın en hızlı ve en uygun maliyetli yolu olmaya devam etmektedir.
Anız yakmak doğaya zarar verir mi? Anızın yakılması orman yangınları, telefon ve enerji iletim hatalarının yanması, sis oluşumu nedeniyle çeşitli trafik kazalarına yol açması, hasat edilmemiş komşu tarlalara yangın sıçraması, yakın köylerdeki hayvan barınaklarının ve yerleşim birimlerinin yanması gibi birçok riskleri ortaya çıkarmaktadır.
Anız sürme nedir? Sürme, çapalama gibi işlemlerde randıman alınamaz. Anız artıkları (buğday firezi, mısır sapı) parçalanarak toprağa karıştırıldığında mikroorganizmalar daha da parçalanarak toprağı ıslah ederler. Parçalanan anız sayesinde toprağın gübre –besin içeriği artar. Sulama aralığı uzayarak daha az sulama zahmeti ortaya çıkar.
Anız yakmanın zararları nelerdir? Verimli tarım topraklarımız zamanla verimsiz çorak topraklar haline gelmektedir. Anız yakılması su ve rüzgar erozyonunu artırmakta, bu nedenle toprağın en değerli üst katmanları rüzgar ve su ile taşınarak yok olmaktadır. Anız yakma sonucunda doğal denge bozularak zararlı böcekler ve hastalıklar çoğalmaktadır.
Çiftçiler anız neden yakarlar? Zira anız, yağışları şiddetle toprağa düşmesini engeller; yüzey akış hızını azaltır, toprağa sızmasını sağlar. Böylece erozyonu önler.
Anız yakmak neden yasaklandı?
1-Anız yangınları toprak içerisindeki faydalı canlıları ve topraktaki organik maddenin yanarak yok olmasına neden olur.
2-Anız yakılan toprakta bitkilere yarayışlı besin maddeleri azalmakta ve zamanla toprağın verimliliği düşmektedir. Verimli tarım topraklarımız zamanla verimsiz çorak topraklar haline gelmektedir.
Anız yakılarak, toprakta bulunan canlılara ateşle azap edilmektedir. Oysa ateşle azap etmek sadece ateşin sahibi olan Allah (cc)’tan başka hiç kimse için meşru değildir.
Bunun için ne olursa olsun anız yakmak haramdır. Günahtır. Karınca gibi milyonlarca yerin üstünde ve altında yaşayan birçok canlı yanmaktadır.
Ayrıca hava kirliliği ve küresel ısınma yaparak kul hakları ihlalleri yapılmaktadır.
Orman yakmak da dinimize göre haramdır. Büyük bir günah ve suçtur.
Bunları yapanların dünya da ve ahrette de halleri pekiyi olmaz. Bunların bedelini öderler.
