Kur'anda Salât Analizi- 1

Kur’an-i kerimde en çok anılan kelimelerden birisi olan Salât geçtiği yerlerin çoğunda namaz manasında yer almaktadır. 

Salât kelimesi zekât kelimesiyle beraber 28 yerde beraber aynı ayette geçmektedir.

Mısırlı büyük İslam âlimi Muhammed Fuat Abdülbaki hazretlerinin dev eseri e-Mucemü’l-Müfehres li-Elfazı’l-Kur’an adlı eserinde Slv ve Sly kökünden türeyen kelimelerin yüce kitabımızdaki dağılışı şöyledir:

SLV köklü tef’il müteaddi babından mazi Sallâ 3 yerde

Aynı babın nehy-i hazırı Velâtüsalli bir yerde

Emr-i gaip ve nehy-i gaip sığasında Lem yüsallû ve Fel’yüsallû şeklinde iki yerde

Tef’il babının müzari sığasında Yüsallûne ve Yüsallî şeklinde iki yerde

Aynı babın emr-i hazır tekil sığasıyla Salli şeklinde iki yerde

es-Salat şeklinde 67 yerde

Senin salatın manasında Salatüke üç yerde

 Onun salatı manasınsa Salatehü bir yerde

Onların salatı manasında Salatühüm altı yerde

Benim namazım anlamında Salati bir yerde

Salatlar manasında çoğulu olan Salavat dört yerde

Onların salatları manasında Salavatihim bir yerde

Namaz kılanlar manasında el-Müsallîn üç yerde

Namaz kılınan yer manasında Musallâ bir yerde

Ateş, ateşte ısınma ve et kızartma maasındaki SLY asıllı “Teslâ Yeslâ Teslâhâ altı yerde, Yeslevne Yeslenvnehâ” dört yerde, Emri hazır olarak “İslevhâ” üç yerde, “Sallûhü, Seuslîhi, Nuslihi, Nuslîihi, ve Nuslihim” birer yerde geçmektedir.

Osman bin Süleyman’ın Okyanus tercümesi Kamus adlı büyük lügat kitabının ilgili maddesinde Salat kelimesinin manası için şöyle yazıyor:

Slv kökünden olan Salatın manası: dua, rahmet ve istiğfar manasındadır, dua manasında olması hakikat manasıdır, mesela dua yapan ve namaz kılan kişiye “Sallâ salâten” (Namaz Kıldı)  denir.  Dua ve istiğfar manası mecburi bir manadır. Salatın kaynağı Allah cc ise rahmet, melekler ise istiğfar müminler ise namaz manasında kullanılmaktadır. Allah tarafından peygamber hakkında emredilen “salat” onu övmek ve sena manasına gelir. 

Genel manada rükuu ve secdesi olan ibadet kastedilir ki buna namaz denmektedir. Zira namazın büyük bölümü duadan ibarettir. 
Salat kelimesini, asıl kökü olan Slv kelimesinin manası çarpa yani insanların kol ve ayak köklerine, hayvanların ise dört ayak diplerine vurmak demektir. 

Mağrib sahibi: Salatın namaz manasında kullanılmasının hakiki mana olduğunu söylüyor, bunun, insan sırtının ortası ve çarpa yani hareketi sağlayan ayaklar ve kolların dipleri, dizlerin tarafları manasında olan Sala kelimesinden kaynaklandığını zira namaz kılan kişinin namaz esnasında oralarının hareket ettiğinden Salat namaz manasındadır, diyor.

Salat kelimesinin dua manasında kullanılması namazın azami kısmının duayla geçmesindendir. 

Rağıb’ın beyanına göre ise Salat manası şöyledir: Salat kelimesi Tasliye yani tef’il babından gelir ve binası izale içindir, bu durumda Salat ateşi durdurmak manasına gelir ki namaz kılan mümin kendi nefsini cehennemde yanmaktan korumuş oluyor. 

Yahudilerin ibadetgâhı olan Havraya Kur’an’da bir ayet-i kerime Salavat denmektedir ki bu da içinde namaz kılınan mabet manasındadır zira namaz İslam’ın daha evvelki hallerinde de farklı şekillerde vardır. 

Ateş yakmak, et kızartmak, ısınmak ve ateş manalarına gelen Sly kökünden gelen türevler ateşle alakalı manalara gelmektedir mesela: Teslâ Yeslâ Teslâhâ, Yeslevne Yeslenvnehâ , Sallûhü, Seuslîhi, Nuslihi, Nuslîihi, ve Nuslihim, gibi.

İnşallah aynı başlıkla olacak ikinci makalemde örneklemelerle konuyu anlatmaya çalışacağım.